Dlaczego prawidłowe zakładanie ortezy na bark i ramię jest tak ważne?
Orteza na bark i ramię to specjalistyczny sprzęt medyczny, stosowany przy urazach, zwichnięciach, naderwaniach mięśni czy po zabiegach operacyjnych w obrębie stawu barkowego. Prawidłowe założenie ortezy ma kluczowe znaczenie dla efektywnego procesu leczenia i rehabilitacji. Niepoprawnie umieszczona orteza nie tylko nie przyniesie oczekiwanych efektów terapeutycznych, ale może pogorszyć stan zdrowia, wywołując dodatkowy ból i dyskomfort.
Wielu pacjentów otrzymuje ortezę bez szczegółowych instrukcji dotyczących jej zakładania, co prowadzi do frustracji i niepewności. W tym artykule krok po kroku wyjaśnię, jak prawidłowo zakładać różne rodzaje ortez na bark i ramię, ze szczególnym uwzględnieniem popularnych modeli, takich jak orteza typu Desault czy stabilizatory obojczyka.
Warto wiedzieć: Według badań, prawidłowo założona orteza może przyspieszyć proces gojenia nawet o 30% w porównaniu do nieprawidłowo noszonego sprzętu ortopedycznego.
Rodzaje ortez na bark i ramię – którą wybrać?
Zanim przejdziemy do instrukcji zakładania, warto poznać podstawowe rodzaje ortez stosowanych w przypadku urazów barku i ramienia:
- Orteza typu Desault (kamizelka Desaulta) – stabilizuje bark, ramię i łopatkę. Stosowana przy zwichnięciach i złamaniach w obrębie stawu barkowego, po zabiegach operacyjnych oraz w przypadku urazów splotu barkowego.
- Temblak – najprostszy typ ortezy, podtrzymuje kończynę górną, odciążając staw barkowy. Używany przy lekkich urazach lub jako uzupełnienie leczenia.
- Orteza stabilizująca obojczyk – dedykowana urazom obojczyka, pomaga utrzymać prawidłowe ustawienie kości podczas gojenia.
- Orteza odwodząca bark – stosowana po zabiegach rekonstrukcyjnych stawu barkowego, utrzymuje kończynę w określonej pozycji odwiedzenia.
Wybór odpowiedniej ortezy zawsze powinien być konsultowany z lekarzem ortopedą lub fizjoterapeutą, który dobierze sprzęt najlepiej odpowiadający konkretnej dolegliwości i indywidualnym potrzebom pacjenta.
Przygotowanie do założenia ortezy
Przed przystąpieniem do zakładania ortezy warto odpowiednio się przygotować:
- Upewnij się, że masz właściwy rozmiar ortezy – zbyt mała będzie uciskać i powodować dyskomfort, zbyt duża nie zapewni odpowiedniej stabilizacji.
- Przygotuj miejsce z dobrym oświetleniem i lustrem, które pozwoli ci kontrolować proces zakładania.
- Jeśli to możliwe, poproś kogoś o pomoc, szczególnie przy pierwszym zakładaniu ortezy – samodzielne założenie może być trudne, zwłaszcza gdy jedna ręka jest kontuzjowana.
- Załóż bawełnianą koszulkę z krótkim rękawem pod ortezę, aby zapobiec otarciom i podrażnieniom skóry.
- Zdejmij biżuterię i zegarki, które mogłyby przeszkadzać lub zostać uszkodzone podczas zakładania ortezy.
Instrukcja zakładania ortezy typu Desault (kamizelki Desaulta)
Kamizelka Desaulta to jeden z najczęściej stosowanych typów ortez na bark i ramię. Jej główną zaletą jest skuteczna stabilizacja całego kompleksu barkowego. Oto szczegółowa instrukcja jej zakładania:
Krok 1: Przygotowanie ortezy
Rozłóż ortezę na płaskiej powierzchni i rozepnij wszystkie paski i zapięcia. Sprawdź, czy materiał nie jest poskręcany, a wszystkie elementy są na swoim miejscu. Upewnij się, że wiesz, która część ortezy odpowiada za podtrzymanie przedramienia, a która stabilizuje bark.
Krok 2: Umieszczenie ręki w ortezie
Delikatnie umieść kontuzjowaną rękę w części ortezy przeznaczonej na przedramię (przypomina ona kieszeń lub hamak). Upewnij się, że łokieć jest dobrze podparty i znajduje się w zgięciu pod kątem 90 stopni. Ręka powinna spoczywać wygodnie, a nadgarstek powinien być lekko uniesiony, co zapobiega gromadzeniu się płynów i obrzękom.
Krok 3: Zapięcie pasów stabilizujących
Przełóż szeroki pas ortezy wokół tułowia po stronie przeciwnej do kontuzjowanego barku. Następnie przeprowadź go pod pachą zdrowej ręki i zapnij z przodu. Pas powinien być napięty na tyle, by zapewnić stabilizację, ale nie powodować dyskomfortu czy problemów z oddychaniem. Właściwe napięcie pasów to klucz do skutecznej stabilizacji barku.
Krok 4: Zabezpieczenie przedramienia
Zapnij paski zabezpieczające przedramię. Powinny one delikatnie obejmować rękę, nie powodując ucisku na naczynia krwionośne. Jeśli zauważysz mrowienie, drętwienie lub zmianę koloru dłoni, natychmiast poluzuj zapięcia – to sygnały ostrzegawcze zaburzenia krążenia.
Krok 5: Regulacja końcowa
Sprawdź, czy orteza jest odpowiednio dopasowana. Bark powinien być unieruchomiony, a ręka stabilnie utrzymana w pozycji zgięcia. Upewnij się, że żaden element ortezy nie uciska nadmiernie ciała i nie powoduje dyskomfortu. Wykonaj delikatne ruchy tułowiem, aby sprawdzić, czy orteza pozostaje na swoim miejscu.
Pamiętaj: Orteza typu Desault powinna być zakładana tak, aby kontuzjowany bark był lekko pociągnięty do tyłu i uniesiony. Taka pozycja sprzyja prawidłowemu gojeniu struktur stawu barkowego.
Jak założyć ortezę stabilizującą obojczyk
Urazy obojczyka wymagają specjalistycznej stabilizacji. Prawidłowo założona orteza na obojczyk znacząco przyspiesza proces zrastania się kości i zmniejsza ryzyko nieprawidłowego zrostu. Oto jak prawidłowo ją założyć:
- Rozepnij wszystkie zapięcia ortezy i przygotuj ją do założenia.
- Stań prosto przed lustrem, ściągnij ramiona do tyłu i wyprostuj plecy – ta pozycja jest kluczowa dla prawidłowego ustawienia obojczyka.
- Nałóż ortezę na plecy tak, aby jej środkowa część znajdowała się między łopatkami.
- Przeprowadź paski przez pachy i skrzyżuj je z przodu klatki piersiowej, następnie przeprowadź je przez odpowiednie klamry lub zapięcia.
- Delikatnie, ale stanowczo zaciągnij paski, aby obojczyk został odpowiednio ustabilizowany. Pamiętaj, aby nie ściskać zbyt mocno, by nie utrudniać krążenia i oddychania.
- Upewnij się, że orteza nie powoduje ucisku na pachy i nie ociera skóry, szczególnie w miejscach przebiegu pasm.
Porady i wskazówki dotyczące noszenia ortezy
Prawidłowe noszenie ortezy jest równie ważne jak jej właściwe założenie. Konsekwencja w stosowaniu ortezy zgodnie z zaleceniami lekarza to podstawa skutecznej terapii. Oto kilka praktycznych wskazówek:
Regularna kontrola – sprawdzaj co kilka godzin, czy orteza nie poluzowała się i czy nadal prawidłowo stabilizuje bark lub ramię. Szczególną uwagę zwróć na to po dłuższym odpoczynku lub aktywności fizycznej.
Higiena – noś bawełnianą koszulkę pod ortezą i zmieniaj ją codziennie. Jeśli orteza ma zdejmowane elementy tekstylne, regularnie je praj zgodnie z zaleceniami producenta. Utrzymanie czystości zapobiega podrażnieniom skóry i nieprzyjemnym zapachom.
Czas noszenia – ściśle przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących czasu noszenia ortezy. Nie zdejmuj jej wcześniej, nawet jeśli czujesz poprawę. Przedwczesne zaprzestanie stabilizacji może prowadzić do nawrotu urazu lub nieprawidłowego gojenia.
Ćwiczenia – wykonuj zalecone przez fizjoterapeutę ćwiczenia, aby zapobiec sztywnieniu stawów i zanikowi mięśni. Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem powrotu do pełnej sprawności.
Obserwacja skóry – regularnie sprawdzaj, czy pod ortezą nie pojawiają się otarcia, zaczerwienienia czy wypryski. W razie ich wystąpienia skonsultuj się z lekarzem, który może zalecić specjalne środki ochronne lub modyfikację sposobu noszenia ortezy.
Najczęstsze problemy i ich rozwiązania
Podczas noszenia ortezy na bark i ramię mogą pojawić się różne trudności. Szybkie rozpoznanie i rozwiązanie problemów zapobiega powikłaniom i zwiększa komfort terapii. Oto najczęstsze problemy i sposoby ich rozwiązania:
Problem: Orteza powoduje ból lub dyskomfort
Rozwiązanie: Sprawdź, czy orteza jest prawidłowo dopasowana i nie uciska nadmiernie żadnej części ciała. Upewnij się, że wszystkie paski są równomiernie napięte. Zwróć szczególną uwagę na miejsca, gdzie orteza styka się z wypukłościami kostnymi. Jeśli dyskomfort nie ustępuje, skonsultuj się z lekarzem – możliwe, że potrzebujesz innego rozmiaru lub modelu ortezy.
Problem: Skóra pod ortezą jest podrażniona
Rozwiązanie: Zawsze noś bawełnianą koszulkę pod ortezą. W miejscach szczególnie narażonych na otarcia możesz stosować specjalne podkładki lub opatrunki hydrokoloidowe. Dbaj o higienę skóry i ortezy. Po zdjęciu ortezy (jeśli lekarz na to pozwala) wietrz skórę i stosuj delikatne, bezzapachowe kremy nawilżające.
Problem: Trudności z samodzielnym zakładaniem ortezy
Rozwiązanie: Poproś o pomoc członka rodziny lub opiekuna, szczególnie w początkowym okresie. Z czasem, gdy opanujesz technikę, zakładanie ortezy stanie się łatwiejsze. Możesz również skonsultować się z fizjoterapeutą, który pokaże ci techniki ułatwiające samodzielne zakładanie. Warto też rozważyć alternatywne modele ortez, które są łatwiejsze do samodzielnego założenia.
Problem: Drętwienie lub mrowienie dłoni
Rozwiązanie: To sygnał, że orteza jest zbyt ciasna i uciska naczynia krwionośne lub nerwy. Natychmiast poluzuj paski i wyreguluj ortezę. Wykonuj delikatne ruchy palcami, aby poprawić krążenie. Jeśli objawy nie ustępują w ciągu kilku minut po poluzowaniu ortezy, skontaktuj się z lekarzem – może to świadczyć o poważniejszym problemie.
Prawidłowe zakładanie i noszenie ortezy na bark i ramię ma kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia. Przestrzegając powyższych wskazówek, możesz znacząco przyspieszyć proces gojenia i zminimalizować ryzyko powikłań. Pamiętaj jednak, że orteza to tylko element terapii – równie ważne są rehabilitacja, odpoczynek i stosowanie się do wszystkich zaleceń lekarskich.
About the Author
